لکه های پیری، لکه های صاف، قهوه ای، خاکستری یا سیاه هستند که به دلیل افزایش سن، قرار گرفتن در معرض آفتاب یا عوامل دیگری روی پوست ظاهر می شوند. آنها معمولاً بی ضرر هستند و هیچ علائم خطرناکی ایجاد نمی کنند، اما ممکن است برای  برخی افراد ناخوشایند یا آزار دهنده باشند. لکه های پیری در افراد بالای 50 سال شایع‌تر است، اما همچنین می توانند افراد جوان تر را که زمان زیادی را در معرض آفتاب می گذرانند یا از تخت‌های برنزه و سولاریوم به دفعات زیادی استفاده می کنند، تحت تاثیر قرار دهند. خبر خوب این است که راه حل های زیادی برای مقابله با لکه‌های پیری وجود دارد، از درمان‌های خانگی و محصولات مراقبت پوستی گرفته تا روش‌های درمانی پیشرفته. برخی از این راه حل‌ها می‌توانند به روشن شدن یا از بین بردن لکه‌ها کمک کنند، در حالی که برخی دیگر به منظور پیشگیری و جلوگیری از تشدید آن‌ها در نظر گرفته شده‌اند. در این مقاله با ملیس بیوتی، به بررسی علل، پیشگیری و درمان و به طور کلی مقابله با لکه‌های پیری خواهیم پرداخت و نکات و توصیه هایی برای داشتن پوستی سالم و جوان ارائه خواهیم داد.

علل به وجود آمدن لکه‌های پیری

علت اصلی پدید آمدن لکه‌های پیری، تولید بیش از حد ملانین است، رنگدانه‌ای که به پوست، مو و چشم رنگ می‌دهد. ملانین توسط سلول‌های تخصصی به نام ملانوسیت تولید می‌شود که در پایه اپیدرم، بیرونی‌ترین لایه پوست قرار دارند. ملانین به محافظت از پوست در برابر اثرات مضر اشعه ماوراء بنفش UV ( که می تواند به DNA سلول های پوست آسیب برساند و باعث پیری زودرس و سرطان پوست شود) کمک می‌کند.

با این حال، هنگامی که پوست در معرض بیش از حد نور UV، چه از خورشید و چه از منابع مصنوعی مانند لامپ‌ها و تخت‌های سولار، قرار می گیرد، ملانوسیت‌ها بیش از حد فعال شده و ملانین بیشتری نسبت به حد معمول تولید می‌کنند. این ملانین اضافی می‌تواند در پوست تجمع یافته و توده یا لکه‌هایی ایجاد کند که منجر به پدید آمدن لکه های پیری می شود. این لکه‌ها تمایل دارند در مناطقی از پوست که بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند، مانند صورت، دست‌ها، شانه‌ها، بازوها و قسمت فوقانی پشت، ایجاد شوند.

عوامل دیگری که می توانند به ایجاد لکه‌های پیری کمک کنند عبارتند از:

• ژنتیک: برخی افراد به صورت ژنتیکی مستعد لکه‌های پیری هستند، به این معنی که ژن‌هایی را به ارث می‌برند که آن‌ها را بیشتر مستعد تولید بیش از حد ملانین می‌کند.
• تغییرات هورمونی: نوسانات هورمونی، مانند مواردی که در دوران بارداری، یائسگی یا استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی رخ می‌دهد، می تواند بر فعالیت ملانوسیت‌ها و توزیع ملانین در پوست تاثیر بگذارد.
• بیماری‌های پوستی: برخی از اختلالات پوستی، مانند ملاسما، هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب یا lentigo maligna، می‌توانند باعث تیره شدن یا تغییر رنگ پوست شوند که شباهت زیادی به لکه‌های پیری دارد.
• داروها: برخی از داروها، مانند آنتی بیوتیک‌ها، داروهای ضد مالاریا، داروهای ضد روان پریشی یا عوامل شیمی درمانی، می‌توانند حساسیت پوست را به نور UV افزایش دهند و باعث واکنشی به نام فتوتوکسیسیتی یا phototoxicity شوند که می‌تواند به صورت لکه های پیری یا سایر ضایعات پوستی ظاهر شود.

پیشگیری از لکه‌های پیری

بهترین راه برای جلوگیری از لکه‌های پیری، محافظت از پوست در برابر نور شدید خورشید است که عامل اصلی تولید بیش از حد ملانین و تجمع آن است. برای انجام این کار، توصیه می شود نکات زیر را دنبال کنید:

1. در صورت امکان از قرار گرفتن در معرض نور خورشید بین ساعت 10 صبح تا 2 بعد از ظهر خودداری کنید، زیرا در این زمان اشعه های UV در قوی‌ترین و مضرترین حالت خود هستند.
2. هر روز، حتی در روزهای ابری یا بارانی، از ضد آفتاب با طیف گسترده با ضریب حفاظت در برابر نور خورشید (SPF) حداقل 30 یا 50 استفاده کنید که می تواند هر دو اشعه UVA و UVB را مسدود کند. ضد آفتاب را هر دو ساعت یکبار یا بعد از تعریق یا شنا تمدید کنید.
3. لباس های محافظ مانند آستین بلند، شلوار بلند، کلاه و عینک آفتابی که می‌توانند پوست را بپوشانند و از نور خورشید محافظت کنند، بپوشید. در صورت امکان پارچه‌هایی را انتخاب کنید که دارای فاکتور حفاظتی در برابر اشعه ماورای بنفش (UPF) باشند.
4. از تخت‌های برنزه و لامپ‌های برنزه که اشعه UV مصنوعی ساطع می‌کنند که حتی می‌توانند مضرتر از نور طبیعی خورشید باشند، خودداری کنید. دستگاه‌های برنزه می‌توانند خطر ابتلا به لکه‌های پیری، سرطان پوست و سایر مشکلات پوستی را  تا حد زیادی افزایش دهند.
5. پوست خود را به طور مرتب برای هرگونه تغییر یا علائم لکه های پیری بررسی کنید و در صورت مشاهده هر گونه لکه مشکوک یا آزاردهنده به متخصص پوست مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می تواند از آسیب بیشتر و عوارض آن‌ها جلوگیری کند.

راه های درمان لکه های پیری

اگر از قبل لکه‌های پیر دارید و دبال روشی برای رهایی از آن‌ها و مقابله با لکه‌های پیری خود هستید، بسته به اندازه، تعداد، مکان و شدت لکه‌ها، ترجیح شخصی، بودجه و نوع پوست شما، چندین گزینه درمانی وجود دارد که می‌توانید استفاده از آن‌ها را در نظر داشته باشید. برخی از این گزینه ها عبارتند از:

محصولات بدون نسخه (OTC): کرم مرطوب‌کننده و کرم‌های ضد لک، لوسیون‌ها، ژل‌های ضد لک و سرم‌های تخصصی زیادی وجود دارند که ادعا می کنند لکه های پیری را محو یا از بین می‌برند. برخی از این محصولات حاوی موادی مانند هیدروکینون، اسید کوجیک، اسید آزلائیک، اسیدهای آلفا هیدروکسی (AHAs)، اسیدهای بتا هیدروکسی (BHAs)، ویتامین C، نیاسینامید یا عصاره شیرین بیان  هستند که می توانند تولید ملانین را مهار کنند یا پوست را لایه برداری کنند. این محصولات می توانند برای موارد خفیف تا متوسط لکه‌های پیری موثر باشند، اما ممکن است چندین هفته یا چند ماه طول بکشد تا نتیجه قابل توجهی را نشان دهند. هم‌چنین ممکن است استفاده از این محصولات بدون توجه به نیازهای پوستی، عوارض جانبی مانند تحریک، قرمزی، خشکی یا واکنش‌های آلرژیک همراه داشته باشد. توصیه می شود قبل از استفاده از هر محصول مراقبت پوستی ضد لک با یک متخصص پوست مشورت کنید و دستورالعمل ها و احتیاط های روی محصول را دنبال کنید.

داروهای تجویزی: برای موارد شدیدتر یا مقاوم‌تر لکه های پیری، ممکن است متخصص پوست کرم ها یا لوسیون های قوی تری را تجویز کند که می توانند لکه‌ها را روشن یا از بین ببرند. این داروها ممکن است حاوی غلظت بالاتری از هیدروکینون، رتینوئیدها (مانند ترتینوئین یا آداپالن) یا کورتیکواستروئیدها یا ترکیبی از این مواد باشند. این داروها ممکن است از محصولات بدون نسخه موثرتر باشند، اما همچنین ممکن است عوارض جانبی بیشتری مانند نازک شدن پوست، پوسته پوسته شدن، سوزش یا تغییر رنگ ایجاد کنند. آنها همچنین ممکن است با سایر داروها یا محصولات پوستی تداخل داشته باشند، بنابراین بسیار مهم است که دستورالعمل‌های متخصص پوست را به دقت دنبال کنید.

درمان با لیزر: درمان لیزر یکی از روش‌های موثر مقابله با لکه‌های پیری است. در این روش از دستگاهی استفاده می‌شود که پرتوی از نور را ساطع می‌کند که ملانین موجود در پوست را هدف قرار داده و بدون آسیب رساندن به بافت اطراف، آن را از بین می برد. درمان با لیزر می تواند لکه های پیری را به سرعت و به طور موثر درمان کند و همچنین تولید کلاژن را تحریک می‌کند که می تواند بافت و خاصیت ارتجاعی پوست را بهبود بخشد. با این حال، درمان با لیزر نیز می تواند برخی از عوارض جانبی مانند تورم، کبودی، پوسته شدن، تاول یا تیره شدن یا روشن شدن موقت پوست ایجاد کند. 

درمان با نور پالس شدید (IPL): این نوع درمان‌، از دستگاهی استفاده می‌شود که پالس های نور با طول موج‌های مختلف را ساطع می کند که می تواند انواع مختلف رنگدانه های موجود در پوست مانند ملانین، هموگلوبین یا جوهر تتو را هدف قرار دهد. درمان IPL می تواند لکه های پیری را درمان کند، همچنین برای سایر شرایط پوستی مانند روزاسه، رگ های عنکبوتی یا جای جوش نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. درمان IPL شبیه به درمان با لیزر است، اما می تواند مناطق بزرگتری از پوست را پوشش دهد. هم‌چنین ملایم‌تر بوده و با درد کم‌تری همراه است.  عوارض احتمالی این روش نیز شبیه به لیزر درمانی است. 

درمان با نور و درمان لیزر ممکن است بسته به اندازه و تعداد لکه‌ها به چندین جلسه مراجعه نیاز داشته باشند و کمی هزینه بر باشند.

Cryotherapy یا کرایوتراپی : در روش کرایو از یک دستگاه استفاده می‌شود که یک عامل انجماد مانند نیتروژن مایع را روی لکه‌های پوست شما اعمال می‌کند و باعث می شود لکه‌ها به مرور با بهبود پوست کنده شوند. کرایو می‌تواند لکه های پیری را به طور موثر و سریع درمان کند و همچنین با از بین بردن سلول های غیرطبیعی، خطر ابتلا به سرطان پوست را کاهش دهد. 

درم‌ابریژن: در درم‌ابریژن از یک برس سیمی چرخشی با الماس استفاده می‌شود که لایه بالایی پوست را خراشیده و لکه‌ها و سایر عیوب پوست را از بین می برد و اجازه می دهد لایه جدید و صاف تری از پوست نمایان شود. 

جمع بندی

لکه های پیری بخشی رایج از روند پیری هستند، اما کارهایی وجود دارد که می توانید برای پیشگیری و درمان آنها انجام دهید. اگر نگران لکه های پیری هستید، با پزشک خود صحبت کنید و محصولات مراقبت از پوستی متناسب با مشکل خود را نیز برای مقابله با لکه‌های پیری در روتین پوستی خود جای دهید.